Η κιβωτός της διαθήκης

Η κιβωτός της διαθήκης (Εβρ. ארון הברית‎, αρόν χαβρίτ *) περιγράφεται στηΠαλαιά Διαθήκη ως ένα ιερό κιβώτιο, μέσα στο οποίο φυλάσσονταν οι πέτρινες πλάκες όπου ήταν γραμμένες οι Δέκα Εντολές που είχε παραδώσει ο Γιαχβέ, για δεύτερη φορά, στον Μωυσή, και άλλα ιερά αντικείμενα των Ισραηλιτών. Η κιβωτός αυτή —που δεν πρέπει να συγχέεται με την κιβωτό του Νώε— κατασκευάσθηκε με εντολή του Γιαχβέ, σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έθεσε στον Μωυσή σε όραμα στο όρος Σινά. (Έξοδος 25:9-10) Φυλασσόταν αρχικά μέσα στην «σκηνή του Μαρτυρίου» ή «σκηνή της συνάντησης» κατά την περιπλάνηση στην έρημο του Σινάκαι αργότερα μέσα στο εσώτατο δωμάτιο του Ιουδαϊκού Ναού στην Ιερουσαλήμ, όπου κατέληξαν.

Η ύπαρξη της κιβωτού της διαθήκης υποδήλωνε ότι ο Γιαχβέ ήταν ανάμεσα στον λαό Ισραήλ και επικοινωνούσε μαζί τους, παρέχοντας συγκεκριμένες κατευθύνσεις όταν ήταν απαραίτητο. Ο ραβίνος Ρασί και κάποιοι μιδρασίμ υποστηρίζουν ότι υπήρχαν δύο κιβωτοί της διαθήκης: μία προσωρινή που είχε κατασκευάσει ο Μωυσής και μία μεταγενέστερη που είχε φτιάξει ο εργοδηγός της κατασκευής της κιβωτού, ο Βεσελεήλ (Βεσαλεήλ)^[1].

Κατά την 40ετή περιπλάνηση των Ισραηλιτών στην έρημο η κιβωτός μεταφερόταν από τους ιερείς μπροστά από το λαό και το στράτευμα. (Αριθμοί 4:5, 6· 10:33-36· Ψαλμοί 68:1· 132:8) Κατά τη μεταφορά της η κιβωτός ήταν πάντα τυλιγμένη με ένα κάλυμμα από δέρμα φώκιας και με ένα γαλανό ύφασμα, κρυμμένη προσεκτικά ακόμα και από τα μάτια των Λευιτών που τη μετέφεραν.

*Η εβραϊκή λέξη αρόν χρησιμοποιείται στη Βίβλο για οποιοδήποτε είδος κιβωτίου ή σεντουκιού ανεξαρτήτως χρήσεως. (Γένεση 50:26· 2 Βασιλέων 12:9, 10) Η κιβωτός της διαθήκης διακρίνεται από όλες τις άλλες με την προσθήκη προσδιορισμών, όπως «η κιβωτός του Θεού» (1 Σαμουήλ 3:3), «κιβωτός της διαθήκης» (Ιησούς Ναυή 3:6· Εβραίους 9:4), «κιβωτός του μαρτυρίου», φράση που αποδίδεται και «κιβωτός του νόμου» (ΜΠΚ) ή «κιβωτός της μαρτυρίας» (ΜΝΚ) (Έξοδος 25:22), κ.ά.. Σύμφωνα με τη Βίβλο, οι δύο πέτρινες πλάκες που αποτελούσαν το «Μαρτύριον», δηλαδή τη μαρτυρία ή απόδειξη της συμφωνίας ή διαθήκης του Θεού με τους ανθρώπους φυλάσσονταν μέσα στην κιβωτό. (Δευτερονόμιο 31:26) Μία χρυσή στάμνα με ποσότητα από το «μάννα» που συλλέχθηκε κατά το ταξίδι των Ισραηλιτών στην έρημο και η ράβδος του Ααρών «που είχε βλαστήσει θαυματουργικά», προστέθηκαν στο περιεχόμενο της Κιβωτού (Έξοδος 16:32-34· Εβραίους 9:4), αλλά προφανώς αφαιρέθηκαν σε κάποιο χρόνο πριν την ανέγερση του Ναού του Σολομώντος, καθώς αναφέρεται ότι «δεν υπήρχε τίποτα μέσα στην Κιβωτό εκτός από τις δύο πλάκες». (1 Βασιλέων 8:9)

Ακόμα και ο Ααρών, αδελφός του Μωυσή και πρώτος Αρχιερέας, δεν επιτρεπόταν να εισέλθει στη σκηνή όπου φυλασσόταν η Κιβωτός της Διαθήκης, παρά μόνο μία συγκεκριμένη ημέρα του έτους για την τέλεση ενός τυπικού. (Λευιτικό κεφ. 16) Ο Μωυσής διατάχθηκε από τον Θεό να καθαγιάσει την Κιβωτό μόλις ολοκληρώθηκε η κατασκευή της με το άγιο έλαιο. (Έξοδος 30:23-26) Επίσης, καθορισμένοι ήταν οι κατασκευαστές: ο Βεσελεήλ από τη φυλή Ιούδα και ο Οολιάβ (Ολιάβ) από τη φυλή Δαν. (31:2-7) Ο Μωυσής ακολούθησε επακριβώς τις οδηγίες, καλώντας για εθελοντική εργασία κάθε "επιδέξιο τεχνίτη". (35:10-12) Ο τεχνίτης Βεσελεήλ κατασκεύασε την κιβωτό και ο Μωυσής ενέκρινε το αποτέλεσμα, τοποθέτησε τις πλάκες μέσα στην κιβωτό και την εγκατέστησε στη σκηνή του Μαρτυρίου. (37:1)

Στο Δευτερονόμιο (10:1-5) αναφέρεται η κατασκευή μιας προσωρινής κιβωτού από ξύλο ακακίας όπου ο Μωυσής αποθήκευσε προσωρινά τη δεύτερη λίθινη καταγραφή των Δέκα Εντολών. Η κιβωτός της Μαρτυρίας κατασκευάστηκε λίγους μήνες αργότερα όπου και τοποθετήθηκαν τελικά και οι πέτρινες πλάκες. Η ευθύνη για τη μεταφορά της κιβωτού και των υπόλοιπων ιερών αντικειμένων ανατέθηκε στην οικογένεια τουΚαάθ από την φυλή Λευί. Οι ίδιοι ωστόσο δεν έπρεπε να αγγίξουν οτιδήποτε από τα ιερά αντικείμενα, "γιατί θα πέθαιναν". (Αριθμοί 4:2-15)

Η μόνη αναφορά της κιβωτού στα βιβλία των προφητών είναι στο βιβλίο του Ιερεμία, ο οποίος προφητεύει ένα μελλοντικό χρόνο κατά τον οποίο η Κιβωτός δεν θα χρειάζεται πλέον, επειδή ο λαός θα είναι δίκαιος. Στους Ψαλμούς η Κιβωτός αναφέρεται δύο φορές.

Η κιβωτός αναφέρεται σε ένα χωρίο του δευτεροκανονικού βιβλίου 2ου Μακκαβαίων (2:4-10), όπου γίνεται λόγος για ένα άλλο κείμενο που αναφέρει ότι ο προφήτης Ιερεμίας, «ειδοποιημένος από τον Θεό», πήρε την κιβωτό, την σκηνή του Μαρτυρίου και το θυσιαστήριο του θυμιάματος, και τα έθαψε σε μια σπηλιά στο όρος Νεβώ (Δευτ. 34:1), πληροφορώντας εκείνους που ήθελαν να μάθουν πού είναι το μέρος, ότι θα έπρεπε να παραμείνει άγνωστο «μέχρι τότε που ο Θεός θα συγκεντρώσει και πάλι τον λαό του και θα τον δεχθεί με έλεος».

Η Προς Εβραίους επιστολή αναφέρει ότι η κιβωτός περιείχε τη χρυσή στάμνα με το μάννα, τη ράβδο του Ααρών και τις πλάκες των εντολών. (9:4) Τέλος, στο προφητικό βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννη η «κιβωτός της διαθήκης του Κυρίου» περιγράφεται να υπάρχει στον "ναό του Θεού στον ουρανό". (11:19)

Οι Εβραϊκές Γραφές αναφέρουν ότι η κιβωτός ήταν κατασκευασμένη από ξύλο ακακίας ή του δένδρου σιτάχ. Είχε πλάτος και ύψος 1,5 πήχυ, και μήκος 2,5 πήχεις (περίπου 114 x 68 x 68 cm). Η κιβωτός ήταν καλυμμένη ολόκληρη με τον πιο καθαρό χρυσό και η επάνω επιφάνειά της (το σκέπασμα) είχε επίσης στα χείλη χρυσό.

Στις δύο απέναντι πλευρές κατά μήκος έφερε από δύο χρυσούς κρίκους, από όπου περνούσαν δύο επιχρυσωμένα ξύλινα κοντάρια μεταφοράς (με χρυσές διακοσμήσεις). (Αριθμοί 4:5, 19-20· 7:9· 10:21· 1 Βασιλέων 8:3,6) Πάνω από την κιβωτό βρίσκονταν τοποθετημένα στα άκρα της δύο χρυσαφένια ομοιώματα χερουβείμ, με τα πρόσωπά τους αντικριστά το ένα προς το άλλο. (Λευιτικό 16:2· Αριθμοί 7:89) Σύμφωνα με την Ιουδαϊκή παράδοση, η παρουσία του Ιεχωβά γινόταν αντιληπτή ανάμεσα στα χερουβείμ με μια φωτεινή πηγή φωτός, το επονομαζόμενοΣεκινά. Η ύπαρξη των χερουβείμ αποτελούσε αναπαράσταση του ουράνιου θρόνου του Θεού ο οποίος περιστοιχίζεται από ανώτερα πνευματικά πλάσματα. (Έξοδος 25:10-22· 37:1-9)

Η κιβωτός της διαθήκης ήταν τοποθετημένη στον αγιότατο τόπο της εκκλησίας του λαού Ισραήλ, στα Άγια των Αγίων (Εβρ. Καντός χεΚαντασίμ), όπου είχε πρόσβαση ο Αρχιερέας μία φορά το χρόνο κατά τον εορτασμό της Ημέρας του Εξιλασμού (Εβρ. , γιόμ χαΚιπουρίμ). (Εβραίους 9:4, 7· Λευιτικό 16:2, 12, 14, 15)

Η κιβωτός της διαθήκης αναφέρεται στο μέσο της αφήγησης σχετικά με την επιλογή του Σαούλ ως βασιλιά στο Κοράνιο, ως εξής: «Τους είπε ο προφήτης: "Ως σημάδι της εξουσίας του θα έρθει η κιβωτός της Διαθήκης. Αυτήν θα τη λάβετε ως ενέχυρο της ασφάλειας που θα σας παρέχει ο Κύριος. Σε αυτήν περικλείονται διάφορα κειμήλια του οίκου του Μωυσή και του Ααρών. Οι άγγελοι θα τη φέρουν. Αυτό θα χρησιμέψει σε εσάς ως σημάδι για να είστε πιστοί». (2:248)

Διάφοροι συγγραφείς του Ισλάμ έχουν υποθέσει ότι η Κιβωτός είχε μία μορφή από χρυσόλιθο ή ρουμπίνι με κεφάλι και ουρά γάτας και δύο πτέρυγες. Ο Αλ Ταχαλιμπί (Al-Tha'alibi) δίνει στις Ιστορίες των Προφητών (Qisas al-Anbiya) μία εξιστόρηση της κιβωτού κατά τα πρώτα αλλά και τα μεταγενέστερα χρόνια της.

Σύμφωνα με λίγους Μουσουλμάνους μελετητές, η Κιβωτός της Διαθήκης δεν έχει ιδιαίτερη θρησκευτική σημασία στο Ισλάμ, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι θα ανακαλυφθεί από τον Μαχντί κοντά στο χρόνο του τέλους του κόσμου και ότι στο εσωτερικό της θα περιέχει κειμήλια από τον καιρό του Μωυσή, π.χ. το σκήπτρο του Μωυσή, τη ράβδο και το τουρμπάνι του Ααρών, και άλλα.