ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ

Κορυφαία αντιστασιακή πράξη κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής. Υπήρξε αποτέλεσμα της συνεργασίας των δύο μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων, του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, υπό την υψηλή καθοδήγηση βρετανών κομάντος.
Στις 29 Σεπτεμβρίου 1942 μία ομάδα αποτελούμενη από δώδεκα κομάντος, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντι Μάιερς και τον ελληνομαθή ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ, έπεσε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας. Ανάμεσά τους ήταν ο Ελλαδίτης Θεμιστοκλής Μαρίνος κι ένας Κύπριος με το κωδικό όνομα «Γιάννης». Σκοπός τους, να έλθουν σε επαφή με έλληνες αντάρτες και να υλοποιήσουν την «Επιχείρηση Χάρλινγκ», που είχε σχεδιάσει το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο.
Το σχέδιο συνίστατο στην ανατίναξη μιας από τις τρεις γέφυρες Παπαδιάς, Ασωπού και Γοργοποτάμου (και οι τρεις βρίσκονται στον ορεινό όγκο του Μπράλλου), πάνω από τις οποίες διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης - Αθηνών. Ήταν η μοναδική αξιόπιστη δίοδος προς τα λιμάνια της Νότιας Ελλάδας και η αχρήστευσή της θα προκαλούσε τη διακοπή του ανεφοδιασμού της γερμανικής στρατιάς του Ρόμελ στη Βόρειο Αφρική. Βρισκόμαστε λίγο πριν από την Μάχη του Ελ Αλαμέιν, που θα έκρινε πολλά για την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή αυτή.
Τις επόμενες μέρες ο Μάιερς με τον λοχαγό Χάμσον κατόπτευσαν και τις τρεις πιθανές για σαμποτάζ περιοχές και έκριναν ότι η γέφυρα του Γεργοποτάμου ήταν ο ευκολότερος στόχος. Έπρεπε, όμως, να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των αντάρτικων ομάδων για να έχει πιθανότητα επιτυχίας η επιχείρηση.
Στις 19 Νοεμβρίου ο Μάιερς έσπευσε προς συνάντηση του Ναπολέοντα Ζέρβα, ηγέτη του ΕΔΕΣ στο Μαυρολιθάρι Φωκίδας. Την επομένη αφίχθη και ο ηγέτης του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης. Όλοι συμφώνησαν ότι στόχος του σαμποτάζ θα ήταν η γέφυρα του Γοργοποτάμου, ενός παραποτάμου του Σπερχειού ποταμού. Τρεις μέρες αργότερα έγινε η κατόπτευση του χώρου από κοινή ομάδα ανταρτών και στις 22 Νοεμβρίου καταστρώθηκε το τελικό σχέδιο. Η επιχείρηση ορίστηκε για τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου.
Η γέφυρα του Γοργοποτάμου φυλασσόταν από 100 ιταλούς και 5 γερμανούς στρατιώτες. Η φρουρά διέθετε βαριά πολυβόλα και οπλοπολυβόλα και η εξουδετέρωσή της απαιτούσε κεραυνοβόλα ενέργεια. Στην επιχείρηση αποφασίστηκε να λάβουν μέρος 150 άνδρες (86 του ΕΛΑΣ, 52 του ΕΔΕΣ και οι 12 κομάντος). Το σχέδιο προέβλεπε την εξουδετέρωση ή την παρενόχληση της φρουράς από τους αντάρτες, την ώρα που οι κομάντος θα τοποθετούσαν τα εκρηκτικά για την ανατίναξη της γέφυρας.Στις 11:07 το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου εκδηλώθηκε η επίθεση εναντίον της φρουράς και στα δύο άκρα της γέφυρας. Όλα κυλούσαν σύμφωνα με το σχέδιο και στη 1:30 το πρωί της 26ης Νοεμβρίου ανατινάχθηκε ένα τμήμα της γέφυρας για να ακολουθήσει στις 2:21 η ανατίναξη ενός δεύτερου, που την έβγαλε οριστικά εκτός λειτουργίας. Εν τω μεταξύ, ένα τρένο με ιταλούς στρατιώτες εμποδίστηκε από τους αντάρτες και δεν μπόρεσε να προσφέρει ενισχύσεις.
Στις 4:30 το πρωί και ο τελευταίος αντάρτης είχε αποχωρήσει από την περιοχή του σαμποτάζ και βρισκόταν στην τοποθεσία Καλύβια, όπου ήταν το σημείο συνάντησης. Από τους 150 άνδρες που έφεραν σε πέρας την «Επιχείρηση Χάρλινγκ» μόνο τέσσερις τραυματίστηκαν, ενώ η φρουρά της γέφυρας έχασε 20 με 30 στρατιώτες. Σε αντίποινα, λίγες μέρες αργότερα στον χώρο της κατεστραμμένης γέφυρας εκτελέστηκαν 9 έλληνες πατριώτες.

Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν μία από τις μεγαλύτερες πράξεις δολιοφθοράς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Προκάλεσε τον θαυμασμό όλης της κατεχόμενης Ευρώπης και έδωσε κουράγιο στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό. Όμως, οι επιπτώσεις της στο βορειοφρικανικό μέτωπο ήταν πολύ περιορισμένες, επειδή η εκτέλεση της επιχείρησης πραγματοποιήθηκε κατόπιν εορτής, έχοντας καθυστερήσει κατά δύο μήνες. Στο διάστημα αυτό οι δυνάμεις του Ρόμελ, έχοντας χάσει τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν, μετατοπίστηκαν δυτικότερα κι έτσι ο ανεφοδιασμός τους μέσω Ελλάδος δεν έπαιζε κανένα ρόλο.
Χρόνια αργότερα κατά τον εορτασμό της επετείου στις 29 Νοεμβρίου 1964 σημειώθηκε ένα αιματηρό περιστατικό. Από την ανατίναξη μιας ξεχασμένης βόμβας σκοτώθηκαν 13 και τραυματίστηκαν 45 άνθρωποι. Το 1982 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου καθιέρωσε την επέτειο της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου ως επίσημο εορτασμό της Εθνικής Αντίστασης.

Διαβάστε περισσότερα: http://www.sansimera.gr

O Άρης Βελουχιώτης

O Άρης Βελουχιώτης, (πραγματικό όνομα Αθανάσιος Κλάρας__Λαμία, 27 Αυγούστου 1905 – Μεσούντα Άρτας, 15 Ιουνίου 1945), ήταν αρχικαπετάνιος του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ). Ήταν ηγετική, αλλά και αμφιλεγόμενη, μορφή της Εθνικής Αντίστασης κατά την περίοδο της γερμανοϊταλικής κατοχής της Ελλάδας. Ήταν ο ουσιαστικός ιδρυτής και καθοδηγητής του ΕΛΑΣ και από τους πιο επίμονους υπέρμαχους για τον αντιστασιακό αγώνα και την ελεύθερη διενέργεια δημοψηφίσματος μετά την απελευθέρωση, που θα αποφάσιζε για την επιστροφή του βασιλιά και τον τύπο του πολιτεύματος.^[1] Υπήρξε μια από τις τραγικότερες και πιο αμφιλεγόμενες φυσιογνωμίες της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
O Αθανάσιος Κλάρας γεννήθηκε στη Λαμία σε εύπορη και ευυπόληπτη οικογένεια της ρουμελιώτικης αυτής πόλης. O πατέρας του, Δημήτριος, ήταν δικηγόρος. Είχε διατελέσει πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Λαμίας. Η μητέρα του, το γένος Ζέρβα (με πιθανή μακρινή συγγένεια με τον Ναπολέοντα Ζέρβα), ήταν από οικογένεια συμβολαιογράφου. Ο Αθανάσιος Κλάρας δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο γυμνάσιο. Σπούδασε οικότροφος στην Αβερώφειο Μέση Γεωργική Σχολή της Λάρισας στην οποία εισήχθη το 1919 σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών. Μετά την αποφοίτησή του, το 1922 και με τις φροντίδες του πατέρα του διορίζεται σαν Γεωπόνος, στη Γεωργική Υπηρεσία. Υπηρετεί πρώτα στη Δράμα και το 1923 στα Τρίκαλα. Και στις δύο υπηρεσίες έρχεται σε σύγκρουση με τους προϊσταμένους του και τελικά παραιτείται, επειδή αρνήθηκε να «συμμετάσχει στα ρουσφέτια της εποχής».
Από το 1924 και μετά κατεβαίνει στην Αθήνα, έρχεται σε επαφή με τον κομμουνιστή συμπατριώτη του απ' τη Λαμία, Τάκη Φίτσιο. Μετά από μια περίοδο δοκιμής εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και αφοσιώθηκε στον αγώνα για τη διάδοση των αρχών του κομμουνισμού. Το 1925 κατατάσσεται στο στρατό και γίνεται Δεκανέας Πυροβολικού, αλλά μόλις γίνεται αντιληπτή η κομμουνιστική του δράση καθαιρείται από δεκανέας και στέλνεται στον Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου. Απολύεται το 1927 απ' το στρατό και κατεβαίνει ξανά στην Αθήνα ο οποίος πλέον χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο "Μιζέριας". Η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι έτσι τον αποκαλούσαν οι φίλοι του λόγω της μεγάλης ευταξίας του ακόμα και στα απλούστερα πράγματα που χρησιμοποιούσε. Από τότε και στο εξής η ζωή του είναι ταυτισμένη με τον κομμουνιστικό αγώνα και τις πολιτικές διώξεις.
Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου θα συλληφθεί αρκετές φορές (έχοντας δραπετεύσει εν τω μεταξύ ουκ ολίγες) και θα εξορισθεί στην Γαύδο. Τον Ιούνιο του 1939 βρέθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας, μαζί με τον ηγέτη του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη. Όπως πολλά μέλη του κόμματος εκείνη την εποχή είχε ένα σκληρό δίλημμα: να υπογράψει μια δήλωση μετανοίας με την οποία θα αποποιείτο τον Κομμουνισμό και να αφεθεί ελεύθερος ή να αρνηθεί και να μείνει στη φυλακή. Τελικά υπέγραψε δήλωση. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο πολέμησε ως λοχίας πυροβολικού. Μετά την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, άρχισε την αντιστασιακή δράση πιέζοντας το ΚΚΕ για ανάληψη ένοπλου αγώνα. Μετά την επίθεση της Ναζιστικής Γερμανίας εναντίον της ΕΣΣΔ, το ΚΚΕ τελικώς θα δώσει άδεια στον Κλάρα να ξεκινήσει την στρατολόγηση ενόπλων.
Τον Ιανουάριο του 1942 ανέβηκε στο βουνό για τη συγκρότηση αντάρτικων ομάδων και ίδρυσε τον ΕΛΑΣ (ως ένοπλο σώμα του ΕΑΜ). Το Φεβρουάριο του 1942 είχε συγκροτήσει ένοπλη ομάδα από 15 άνδρες και άρχισε τον αγώνα από το χωριό Δομνίστα της Ευρυτανίας. Παρουσιάστηκε ως "ταγματάρχης πυροβολικού του ελληνικού στρατού" ώστε να αποκτήσει κύρος ανάμεσα στους χωρικούς και κατάφερε με ατσάλινη πειθαρχία να αυξήσει εντυπωσιακά τη δύναμη του ΕΛΑΣ. Η φήμη του εδραιώθηκε μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου τη νύχτα 25-26 Νοεμβρίου 1942, που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία ανταρτικών ομάδων του ΕΛΑΣ υπό τον Βελουχιώτη, του ΕΔΕΣ υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα και Άγγλων αξιωματικών. Ακολούθησε τον Δεκέμβριο του 1942 η επιτυχία του κατά τη σύγκρουση του με ιταλικό σύνταγμα στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας και σειρά άλλων επιχειρήσεων. Ιδιαίτερη εντύπωση επίσης προκαλεί ότι ο Βελουχιώτης είχε συγκροτήσει και ειδική ομάδα προσωπικής φρουράς, τους λεγόμενους Μαυροσκούφηδες.
Μετά την επιτυχία που είχε η συνεργασία των ανταρτικών ομάδων στην ανατίναξη του Γοργοπόταμου, καταβλήθηκε προσπάθεια για την εδραίωση της συνεργασίας των αντιστασιακών οργανώσεων και ομάδων. Οι προσπάθειες αυτές δεν καρποφόρησαν και η αποτυχία επισφραγίστηκε ύστερα από μια άκαρπη συνάντηση του Αρη Βελουχιώτη με τον Ναπολέοντα Ζέρβα και τον υπαρχηγό της βρετανικής αποστολής, Κρις Γούντχαουζ στη Ροβελίστα της Ηπείρου (Δεκέμβριος του 1942). Η αποτυχία αυτή είχε ως επακόλουθο την ένταση μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων και αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ των ανταρτικών ομάδων, αποκορύφωμα των οποίων ήταν η δολοφονία του συνταγματάρχη της ΕΚΚΑ Δημήτριου Ψαρρού από στέλεχος του ΕΛΑΣ. Για το έγκλημα αυτό θεωρήθηκε υπεύθυνος και εντολοδόχος ο Βελουχιώτης (όπως και για διάφορα άλλα περιστατικά ελασίτικης βίας και τρομοκρατίας στην ορεινή ύπαιθρο, χωρίς να είναι σίγουρο ότι είχε πάντοτε γνώση των γεγονότων), αν και ο ίδιος δεν ήταν παρών στη δολοφονία.
Από τη Ρούμελη, λίγο πριν την απελευθέρωση, ο Βελουχιώτης κατέβηκε στην Πελοπόννησο και πολέμησε ως επικεφαλής του ΕΛΑΣ της περιοχής εναντίον των Ταγμάτων Ασφαλείας, που αποτελούσαν τις δυνάμεις ασφαλείας των κατοχικών κυβερνήσεων. Ιδιαίτερα αιματηρές για τα Τάγματα Ασφάλειας, αλλά και για τον ΕΛΑΣ, ήταν οι συγκρούσεις που έγιναν σε πολλές πόλεις της Πελοποννήσου, ιδιαίτερα στο Μελιγαλά, μετά τον Σεπτέμβριο του 1944 όταν άρχισαν να αποχωρούν οι Γερμανοί. Στο τέλος Σεπτεμβρίου 1944, ο Βελουχιώτης, με τη μεσολάβηση του υπουργού της εξόριστης κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας Παναγιώτη Κανελλόπουλου, δέχθηκε να αναστείλει τη λειτουργία των έκτακτων στρατοδικείων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο. Τον επόμενο μήνα έφυγε για τη Ρούμελη, τις μέρες της αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα, και μπήκε θριαμβευτικά στη Λαμία, κατέθεσε στεφάνι στον παιδικό του ήρωα Αθανάσιο Διάκο και έβγαλε τον διάσημο λόγο του. Τον Νοέμβριο του 1944 σε σύσκεψη καπετάνιων του ΕΛΑΣ πρότεινε να ετοιμαστεί ο ΕΛΑΣ για την αναμενόμενη σύγκρουση με τους Άγγλους:
«Αν ζήσει κανένας σας να θυμάται τα λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά, εγώ στα χέρια τους δε θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Με την πέτρα προσκέφαλο, την ψείρα συντροφιά, την κάπα σκέπασμα δε θα με ιδούνε ζωντανό στα χέρια τους. Αυτό θέλω να το θυμάστε αν κανένας σας ζήσει.»

Τελικά ο Άρης Βελουχιώτης δεν έλαβε μέρος στα Δεκεμβριανά της Αθήνας. Η υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας από το ΚΚΕ στις αρχές του 1945, οδήγησε στην παράδοση μεγάλου αριθμού όπλων και τη διάλυση του ΕΛΑΣ και σήμανε την έναρξη διώξεων και αντεκδικήσεων εναντίον των κομμουνιστών. Ο Άρης Βελουχιώτης ήρθε τότε σε ανοιχτή σύγκρουση και ρήξη με το ΚΚΕ θεωρώντας τη συμφωνία "προδοσία των απλών ανταρτών" και αρνήθηκε να παραδώσει όπλα. Συνέχισε την αγωνιστική δράση του, σκοπεύοντας να ιδρύσει Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας (ΜΕΑ) και τον νέο ΕΛΑΣ με στόχο τον αγώνα εναντίον των Άγγλων και της νέας ελληνικής κυβέρνησης.
Ο Βελουχιώτης αρχικά είχε υπογράψει με τον στρατιωτικό αρχηγό του ΕΛΑΣ, Στέφανο Σαράφη την αποστράτευση του ΕΛΑΣ, αργότερα όμως κατηγόρησε με δριμύτητα την πολιτική ηγεσία του ΕΑΜ για την εσφαλμένη τακτική της, που, κατά την άποψη του, οδηγούσε στην "εγκαθίδρυση των Άγγλων στην Ελλάδα και στη δίωξη των αγωνιστών του ΕΑΜ".
Έτσι, παρά την αρχική αποδοχή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, διακήρυξε την ανάγκη να συνεχιστεί ο αγώνας εναντίον του νέου ζυγού. Η ενέργειά του όμως αυτή προκάλεσε την αντίδραση όχι μόνο της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά και της ηγεσίας του ΚΚΕ (Νίκου Ζαχαριάδη), που τον αποκήρυξε.
Η τότε ηγεσία του ΚΚΕ τον κατήγγειλε ανοιχτά με κατηγορίες όπως "τυχοδιωκτικό και ύποπτο στοιχείο" βγάζοντας απόφαση με σύνθημα "ούτε φαϊ, ούτε νερό στον Μιζέρια" (προπολεμικό παρατσούκλι του Άρη). Στο τέλος το ΚΚΕ τον διέγραψε και από μέλος του. Η απόφαση του ΚΚΕ για διαγραφή του Βελουχιώτη ανακοινώθηκε την ίδια μέρα με την αυτοκτονία του στη Μεσούντα (περιοχή του Αχελλώου) δηλαδή στις 16 Ιουνίου 1945.Το ΚΚΕ αποφάσισε να αποκαταστήσει πολιτικά τον Βελουχιώτη, κατά την πανελλαδική συνδιάσκεψη που έγινε στις 16 Ιουλίου 2011. Ενώ στην απόφαση τονίζεται ότι ο Βελουχιώτης "είχε δίκιο ως προς την εκτίμηση που έκανε για τη Συμφωνία της Βάρκιζας", ωστόσο δεν αποκαταστάθηκε η κομματική του ιδιότητα. Η κομματική του ιδιότητα δεν αποκαταστάθηκε διότι, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ίδια Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, παραβίασε την κομματική πειθαρχία, καθώς και ότι αξιοποίησε τη φήμη και τον σεβασμό που είχε κατακτήσει την προηγούμενη περίοδο ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ. Η στάση του αυτή, που αποτέλεσε ρήξη με τη θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, δεν καθιστά δυνατή τη μετά θάνατο αποκατάσταση και της κομματικής του ιδιότητας. Η επίσημη τελετή πραγματοποιήθηκε στη Λαμία, στις 9 Οκτωβρίου 2011.
Στις 15 Ιουνίου 1945 ο Άρης Βελουχιώτης είχε κυκλωθεί στη Χαράδρα του Φάγκου (Αχελώος Ποταμός) στο χωριό Μεσούντα του Νομού Άρτας, δυτικά από ομάδες της "Εθνοφυλακής", που είχαν σταλεί για να τον συλλάβουν με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Βόιδαρο (120 άτομα), και ανατολικά τον καταδίωκε τμήμα του Ελληνικού Στρατού, ειδικά επιλεγμένο από μέλη του ΚΚΕ, στο οποίο συμμετείχε ο Ρίζος Μπόκοτας. Μέχρι το 2004, στην επίσημη ιστοριογραφία υπήρχαν διχογνωμίες αν ο Άρης Βελουχιώτης αυτοκτόνησε ή αν εκτελέστηκε από το απόσπασμα καταδίωξης. Σύμφωνα με το βιβλίο του ΓΓ του ΕΑΜ, Νίκου Αποστόλου. ο Άρης και ο Τζαβέλας αυτοκτόνησαν με χειροβομβίδα στην κοιλιά, ενώ άλλες πηγές αναφέρουν ότι ο Βελουχιώτης αυτοκτόνησε με περίστροφο. Σύμφωνα με τον Τριανταφυλλίδη, η σύγχυση σχετικά με τα αίτια θανάτου του Βελουχιώτη προκλήθηκε επειδή ο Τζαβέλας αυτοκτόνησε ο ίδιος με χειροβομβίδα αγκαλιάζοντας τον νεκρό Βελουχιώτη, αλλά εξέταση της κεφαλής του Άρη μετά από ημέρες στα Τρίκαλα, έδειξε θανάσιμο τραύμα από σφαίρα στο δεξί αυτί. Kατόπιν το τάγμα εθνοφυλάκων καταδιώξής των, αποκεφάλισε τα πτώματά τους. Μάλιστα βάλανε τον αιχμάλωτο αντάρτη του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο Δράκο να κάνει τους αποκεφαλισμούς.
Τα κεφάλια Άρη Βελουχιώτη και του Τζαβέλλα τα μετέφεραν και τα επέδειξαν με γλέντια σε κατοίκους πρώτα στο χωριό Μυρόφυλλο και κατόπιν τα πήγαν στα Τρίκαλα. Εκεί κρεμάστηκαν σε κεντρικό φανοστάτη της πλατείας Ρήγα Φεραίου. «Το κρέμασμα των κεφαλιών ακολουθεί μια γιορτή ζούγκλας που διαρκεί ως το ξημέρωμα της άλλης μέρας, με πίπιζες, νταούλια, ζουρνάδες, βασιλικά θούρια και με το "Ζέρβα μ', σε θέλει ο βασιλιάς..."». Στη συνέχεια ήρθε στα Τρίκαλα ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης Ναπολέων Ζέρβας (ξυρισμένος πλέον, χωρίς μούσι) για να επιβεβαιώσει την ταυτότητα, και στη συνέχεια τα κεφάλια μεταφέρθηκαν στην Αθήνα και είναι άγνωστο τι απέγιναν. Για το γεγονός αυτό πέραν της φωτογραφίας που είναι διαθέσιμη, κάνει αναφορά με ειδική σκηνή ο σκηνοθέτης Θεόδωρος Αγγελόπουλος στην ταινία του «Ο Θίασος» (1976). Υπήρχαν πληροφορίες ότι τα ταριχευμένα κεφάλια μεταφέρθηκαν στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία Αθηνών και αργότερα στο Εγκληματολογικό Μουσείο Αθηνών, το οποίο στεγάζεται στην Έδρα Ιστολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Γουδί, όπου υπήρχαν τα κεφάλια των ληστών Γιαγκούλα, Νταβέλη κ.λπ.

Ο Βελουχιώτης είναι μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Οι απόψεις για το πρόσωπό του κυμαίνονται από τον θαυμασμό έως τον αποτροπιασμό. Οι υποστηρικτές και θαυμαστές του επισημαίνουν την προσφορά του στην εθνική αντίσταση και στη δημιουργία του μεγαλύτερου άτακτου (αντάρτικου) στρατού στην ελληνική ιστορία (του ΕΛΑΣ), ενώ η άλλη πλευρά αμφισβητεί τα κίνητρα της αντιστασιακής του δράσης και τονίζει τη σκληρότητα και βιαιότητα (έως και περιπτώσεις βασανιστηρίων και εκτελέσεων) με την οποία αντιμετώπιζε τους αντιπάλους του, καθώς και πληθυσμούς της υπαίθρου οι οποίοι τύχαινε να θεωρηθούν αντικομμουνιστικών φρονημάτων (χωρίς να είναι απαραίτητα συνεργάτες των Γερμανών). Με μεγάλη σκληρότητα αντιμετώπιζε και τους συντρόφους του όταν έπεφταν σε παραπτώματα. Υπάρχουν περιστατικά, στο βιβλίο του Κοτζιούλα, λαϊκών δικαστηρίων και εκτελέσεων ακόμα και για μικροκλοπές και παρενόχλησεις γυναικών.

Χιουρέμ

Η Χιουρέμ ή Ροξελάνα (Haseki Hürrem Sultan), που γεννήθηκε το 1506 στο Rohatyn, στο Βασίλειο της Πολωνίας και πέθανε στις 15 Απριλίου του 1558 στο παλάτι Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη, ήταν σύζυγος του Σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Σουλεϊμάν Α΄ του Μεγαλοπρεπούς. Το πλήρες όνομά της ήταν Αλεξάνδρα Αναστασία Λισόφσκα. Ως Ροξελάνα είναι γνωστή στα ευρωπαϊκά κυρίως κείμενα, ενώ ως Χιουρέμ στα τούρκικα. Το όνομα Χιουρέμ της δόθηκε από τον ίδιο τον Σουλεϊμάν Α΄ και σημαίνει "η προσηνής, αυτή που σε κάνει χαρούμενο".
Σύμφωνα με πηγές του 16ου και του 17ου αιώνα, φαίνεται ότι ο πατέρας της Χιουρέμ ήταν Ουκρανός Ορθόδοξος παπάς. Τη δεκαετία του 1520, την απήγαγαν Κριμαίοι Τάταροι κατά τη διάρκεια μίας από τις συχνές επιδρομές τους και οδηγήθηκε ως σκλάβα, πιθανώς πρώτα στην κριμαϊκή πόλη Kaffa και αργότερα στην Κωνσταντινούπολη, από όπου και επιλέχθηκε για το χαρέμι του Σουλτάνου Σουλεϊμάν.
Γρήγορα κέρδισε την προσοχή του κυρίου της και προσέλκυσε τη ζήλια των αντιπάλων της. Μία μέρα η χασεκί σουλτάν, ή πρώτη ανάμεσα στις γυναίκες του χαρεμιού του Σουλεϊμάν, η παλλακίδα Μαχιντεβράν (που επίσης ονομαζόταν Γκιουλμπαχάρ, "gül" σημαίνει ρόδο και "bahar" σημαίνει άνοιξη), ήρθε σε διαμάχη με τη Χιουρέμ και την τραυμάτισε βαριά. Εξοργισμένος από αυτό το γεγονός, ο Σουλεϊμάν εξόρισε την Μαχιντεβράν στην επαρχιακή πόλη της Μανίσα, μαζί με τον γιο της και νόμιμο διάδοχο του θρόνου, Μουσταφά. Μετά από αυτά, η Χιουρέμ έγινε η νέα χασεκί σουλτάν. Αρκετά χρόνια αργότερα, εξαιτίας του φόβου για επανάσταση (φόβος που ίσως προκλήθηκε από την Χιουρέμ), ο Σουλεϊμάν διέταξε να στραγγαλιστεί ο Μουσταφά. Μετά το θάνατο του γιου της, η Μαχιντεβράν έχασε την ισχύ της στο παλάτι ως μητέρα του διαδόχου και αποσύρθηκε στην Προύσα.
Η επιρροή που ασκούσε η Χιουρέμ στον Σουλτάνο σύντομα έγινε καταλυτική. Η ίδια επρόκειτο να χαρίσει στον Σουλεϊμάν έξι παιδιά: τον Μεχμέτ (Mehmed), την Μιχριμάχ (Mihrimah), τον Σελίμ Β΄ (Selim), τον Βαγιαζήντ (Beyazid), τον Αμπντουλάχ (Abdullah) και τον Τζιχανγκίρ (Cihangir ) σε μία εκπληκτική ρήξη με την παράδοση καθώς η ίδια ήταν πρώην χριστιανή. Τελικά, έγινε νόμιμη σύζυγος του Σουλτάνου. Αυτό της έδωσε μεγαλύτερη ισχύ στο παλάτι και στο τέλος κατόρθωσε να κάνει έναν από τους γιους της, τον Σελίμ, κληρονόμο της Αυτοκρατορίας. Επίσης, η Χιουρέμ ίσως να έδρασε και ως σύμβουλος του Σουλτάνου σε θέματα του κράτους, και φαίνεται να είχε μεγάλη επιρροή πάνω σε ξένα ζητήματα και τη διεθνή πολιτική. Δύο από τα γράμματά της στον Βασιλιά Σιγισμούνδο Β΄ της Πολωνίας αποδεικνύουν ότι κατά τη διάρκεια της ζωής της η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε σε γενικές γραμμές ειρηνικές σχέσεις με το Πολωνικό κράτος στα πλαίσια μιας Οθωμανο-Πολωνικής συμμαχίας. Επιπλέον, μερικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι πιθανώς εκείνη επενέβη με τον σύζυγό της στον περιορισμό των αρπαγών σκλάβων από τους Κριμαίους Τατάρους στην περιοχή απ' όπου καταγόταν.
Πέρα από την ενασχόλησή της με την πολιτική, η Χιουρέμ ασχολήθηκε επίσης με διάφορα σημαντικά έργα σε δημόσια κτίρια, από την Μέκκα ως την Ιερουσαλήμ. Ανάμεσα στα πρώτα ιδρύματα που κατασκεύασε ήταν ένα τζαμί, δύο μεντρεσέδες (σχολεία για τη διδαχή του Κορανίου), ένα συντριβάνι και ένα γυναικείο νοσοκομείο που βρισκόταν κοντά στο σκλαβοπάζαρο γυναικών (Avrat Pazarı) στην Κωνσταντινούπολη. Επιπλέον καθιέρωσε ένα λουτρό, το Χασεκί Χιουρέμ Σουλτάν Χαμάμι, για να εξυπηρετείται η κοινότητα των προσκυνητών του τεμένους της Αγιά-Σοφιάς. Η ίδια ίδρυσε επίσης το 1552 στην Ιερουσαλήμ το Χασεκί Σουλτάν Ιμαρέτ, ένα δημόσιο συσσίτιο απόρων όπου παρεχόταν φαγητό στους φτωχούς και σ' αυτούς που το είχαν ανάγκη.
Η Ροξελάνα ή Χιουρρέμ πέθανε το 1558 στις 15 Απριλίου και θάφτηκε σ' ένα θολωτό μαυσωλείο (Τουρμπέ), διακοσμημένο με εξαίσια πλακίδια Νικαίας (τουρκ. İznik, η Νίκαια της Βιθυνίας) που απεικονίζουν τον κήπο του παραδείσου, πιθανώς προς τιμήν του γελαστού και χαρούμενου χαρακτήρα της. Το μαυσωλείο της βρίσκεται δίπλα σε αυτό του Σουλεϊμάν, ένα ξεχωριστό μαυσωλείο με πιο λιτή δομή του θολωτού, στον κήπο του Τζαμιού του Σουλεϊμάν.

Το χειρόγραφο Βόινιτς

Το χειρόγραφο Βόινιτς πήρε το όνομα του από τον Πολωνοαμερικάνο παλαιοπώλη βιβλίων Βίλφριντ Βόινιτς (Wilfrid Voynich), που το αγόρασε το 1912 από ένα ιταλικό μοναστήρι και είναι ίσως το πιο μυστηριώδες βιβλίο στην ιστορία του κόσμου.

Πρόκειται για ένα βιβλίο γραμμένο σε μια ακατανόητη γλώσσα, με ακαταλαβίστικο περιεχόμενο και μυστηριώδεις εικονογραφήσεις.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι γράφτηκε πριν από αιώνες (400 έως 800 χρόνια περίπου) από κάποιον άγνωστο συγγραφέα που χρησιμοποίησε έναν άγνωστο κώδικα γραφής. Από τις σελίδες του, το μόνο που μπορεί να καταλάβει κανείς είναι ότι χρησίμευε ως φαρμακολόγιο, καθώς φαίνεται να περιγράφει θέματα μεσαιωνικής και πρώιμης ιατρικής, αλλά και ως αστρονομικός και κοσμολογικός χάρτης.

Αυτά όμως που ξενίζουν ακόμα περισσότερο από την γλώσσα γραφής, είναι οι εικόνες άγνωστων φυτών, κοσμολογικά διαγράμματα και παράξενες απεικονίσεις γυμνών γυναικών μέσα σε ένα πράσινο υγρό.

Δεκάδες κρυπταναλυτές, μελετητές και επιστήμονες επιχείρησαν να το μεταφράσουν αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Πολλοί έφτασαν στο συμπέρασμα ότι στην ουσία πρόκειται για μια καλοστημένη φάρσα, ότι τα κρυπτογραφημένα λόγια είναι μια δίχως νόημα εναλλαγή τυχαίων χαρακτήρων και ότι οι ανορθόδοξες εικόνες ανήκουν αποκλειστικά στην σφαίρα της φαντασίας.

Η "Βοτανική" ενότητα του βιβλίου κυριαρχείται από εικόνες φυτών.

Βοτανική: κάθε σελίδα απεικονίζει ένα φυτό (δύο σε μερικές περιπτώσεις), μαζί με λίγες παραγράφους κειμένου, όπως γινόταν στα ευρωπαϊκά βοτανολόγια της εποχής. Κάποια μέρη των εικόνων της ενότητας είναι μεγαλύτερα και πιο ευκρινή αντίγραφα σχεδίων που υπάρχουν στη "φαρμακευτική" ενότητα. Συνολικά υπάρχουν 113 εικόνες φυτών.


Αστρονομική: περιέχει κυκλικά διαγράμματα, μερικά από τα οποία απεικονίζουν ήλιους, φεγγάρια και αστέρια, που παραπέμπουν στην αστρονομία ή την αστρολογία. Ένα σετ 12 συμβόλων βασίζεται στα γνωστά ζωδιακά σύμβολα για τους αστερισμούς (δυο ψάρια για τους Ιχθείς, ένας στρατιώτης με τόξο για τον Τοξότη κλπ).


Κάθε σύμβολο περιστοιχίζεται από ακριβώς τριάντα μικροσκοπικές γυναικείες φιγούρες, οι περισσότερες από τις οποίες γυμνές, που καθεμιά τους κρατάει ένα αστέρι.

Οι δυο τελευταίες σελίδες της ενότητας (Υδροχόος και Αιγόκερως) έχουν χαθεί, ενώ ο Κριός και ο Ταύρος αποτελούνται από τέσσερα διαγράμματα με 15 αστέρια το καθένα. Μερικά από αυτά τα διαγράμματα ξετυλίγονται προς τα έξω.

Βιολογική: πυκνό συνεχές κείμενο περιστοιχιζόμενο από μορφές, που κυρίως απεικονίζουν μικροσκοπικές γυμνές γυναίκες οι οποίες τσαλαβουτούν σε λίμνες ή μπανιέρες. Οι λίμνες συνδέονται μεταξύ τους με ένα περίπλοκο δίκτυο σωλήνων, που θυμίζουν όργανα του σώματος. Μερικές από τις γυναίκες φορούν κορώνες.

Κοσμολογική: άλλα κυκλικά διαγράμματα, άγνωστης όμως φύσης. Κι αυτή η ενότητα περιλαμβάνει σελίδες που ξετυλίγονται: μια από αυτές έχει μήκος έξι σελίδων και περιέχει κάποιο είδος χάρτη ή διαγράμματος, με εννιά "νησιά" που συνδέονται με γέφυρες, κάστρα και πιθανόν ένα ηφαίστειο.

Φαρμακευτική: πολλές εικόνες μεμονωμένων μερών φυτών (ρίζες, φύλλα κ.λπ.) με λεζάντες, καθώς και αντικειμένων που θυμίζουν αποθηκευτικά βάζα, και μερικές παράγραφοι κειμένου.

Συνταγές: πολλές σύντομοι παράγραφοι, που κάθε μια σημαδεύεται από μια κουκκίδα σε σχήμα άνθους ή άστρου.

Σήμερα βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη Σπανίων Χειρογράφων Beinecke του πανεπιστημίου Γέιλ, με το κωδικό όνομα MS408 και κανένας δεν κατάφερε μέχρι τώρα να αποκρυπτογραφήσει ούτε μια λέξη.

Τα χαμένα «Αυγά» FABERGE

O Peter Carl Fabergé (επίσης γνωστός και ως Karl Gustavovich Fabergé) και ο αδελφός του Αγάθων ήταν Ρώσοι κοσμηματοπώλες γαλλικής καταγωγής με έδρα την Αγία Πετρούπολη. Έγιναν γρήγορα διάσημοι για την εξαιρετική ποιότητα και την ομορφιά της εργασίας τους. Το 1885 ο Τσάρος Αλέξανδρος ΙΙΙ (Οίκος των Romanov) ανέθεσε την παραγωγή του πρώτου διάσημου «αυγού» FABERGE από χρυσού και  σμάλτο για τη σύζυγό του, η αυτοκράτειρα Μαρία που της είχε ιδιαίτερη αδυναμία. Οι Fabergé ορίστηκαν «Επίσημοι Χρυσοχόοι του Αυτοκρατορικού Στέμματος» και για τα επόμενα 33 χρόνια δημιουργήθηκαν 52 συνολικά «αυγά» για τη ρωσική βασιλική οικογένεια καθώς και 15 επιπλέον για άλλους ιδιώτες αγοραστές. Το 1917 Η Ρωσική Επανάσταση ανέτρεψε τον Τσάρο Νικόλαο ΙΙ, ο οποίος εκτελέστηκε μαζί με την βασιλική οικογένεια, τον Ιούλιο του 1918. Φοβούμενος για την ασφάλειά του, ο Peter Carl Faberge εγκατέλειψε τη Ρωσία ταξιδεύοντας μέσω Λετονίας, στη Γερμανία και τελικά στην Ελβετία, όπου και πέθανε στη Λοζάνη το 1920. Τα «αυγά» Fabergé μαζί με πολλούς άλλους θησαυρούς της βασιλικής οικογένειας κατασχέθηκαν και αποθηκεύτηκαν στα θησαυροφυλάκια του Κρεμλίνου. Μερικοί πωλήθηκαν για να αντληθούν κεφάλαια για το νέο καθεστώς. Με την πάροδο του χρόνου, 8 από τα αρχικά 52 αυτοκρατορικά «αυγά» έχουν εξαφανιστεί και η τύχη τους παραμένει ένα μυστήριο μέχρι σήμερα. Το 2007, μόλις ένα αυγό, «Η Rothschild» πουλήθηκε από τον οίκο δημοπρασιών Christies για 8,9 εκατομμύρια δολάρια.

ΠΗΓΗ: http://www.aboutus.gr/

Tο «Κεχριμπαρένιο Δωμάτιο»

ΒΕΡΟΛΙΝΟ. Κυνηγοί θησαυρών πιστεύουν ότι ανακάλυψαν χρυσά αντικείμενα βάρους δύο τόνων που είχαν κλαπεί στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Πιθανότατα, ο θησαυρός αυτός περιλαμβάνει ανεκτίμητα συλλεκτικά χρυσοποίκιλτα παραπετάσματα από το περίφημο «κεχριμπαρένιο δωμάτιο» του ανακτόρου της Αικατερίνης στο Τσάρκογιε Τσέλο της Αγίας Πετρούπολης, το οποίο εθεωρείτο το όγδοο θαύμα του κόσμου και λεηλατήθηκε άγρια από τις χιτλερικές ορδές κατά την πολύμηνη πολιορκία του μαρτυρικού Λένινγκραντ. 

Η ανακάλυψη έγινε κοντά στο χωριό Ντόιτσνοϊνσε στη Βόρεια Γερμανία. Μετρήσεις με ειδικά όργανα δείχνουν ένα τεχνητό όρυγμα σε βάθος 20 μέτρων μέσα στο έδαφος. Μέσα στην κοιλότητα αυτή ανιχνεύθηκαν αντικείμενα κατασκευασμένα από ευγενή μέταλλα. 


«Τα αντικείμενα δεν είναι σιδερένια» δήλωσε ο εκ των ερευνητών Χάιντς-ΠέτερΧάουσταϊν, βουλευτής του κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών. «Είναι χρυσά ήασημένια. Πιστεύουμε ότι πρόκειται για εκθέματα του κεχριμπαρένιου δωματίου και ελπίζουμε ότι θα βρούμε στοιχεία που θα μας οδηγήσουν και σε άλλες κρυψώνες των ναζιστών».Η σκαπάνη δεν έχει φτάσει ακόμη στο εσωτερικό του ορύγματος, δεδομένου ότι οι εργασίες προχωρούν πολύ αργά για λόγους ασφαλείας. Τα μεταλλικά αντικείμενα είναι συσκευασμένα σε κιβώτια, αλλά επειδή υπάρχει το ενδεχόμενο ο θησαυρός να είναι παγιδευμένος, προηγούνται οι πυροτεχνουργοί για το ξεκαθάρισμα του χώρου. Οι εργασίες μπορεί να κρατήσουν εβδομάδες, ενώ ο χώρος φυλάσσεται. 

Ο κ. Χάουσταϊν κατάγεται από την περιοχή και από δεκαετίες έχει βάλει σκοπό της ζωής του την ανακάλυψη των θησαυρών του κεχριμπαρένιου δωματίου που χάθηκαν κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εισβολής στην τότε Σοβιετική Ενωση. Πιστεύει ότι οι χιτλερικοί είχαν οργανώσει ολόκληρη επιχείρηση για τη μεταφορά πολύτιμων μουσειακών αντικειμένων από τη Ρωσία, φορτία επιμελώς συσκευασμένα τα οποία στη συνέχεια έκρυβαν σε απρόσιτες τοποθεσίες των ορέων Ορε, στην περιοχή όπου βρίσκονται σήμερα τα σύνορα της Γερμανίας με την Τσεχική Δημοκρατία. 

Τις απαραίτητες για την πρόσφατη ανακάλυψη πληροφορίες, ο κ. Χάουσταϊν τις πήρε από τον Κρίστιαν Χάνις, κάτοικο της περιοχής. Ο μακαρίτης ο πατέρας του Χάνις είχε υπηρετήσει σηματωρός στη Λουφτβάφε, την πολεμική αεροπορία του Χίτλερ. Ψάχνοντας τα χαρτιά του, ο Κρίστιαν βρήκε ντοκουμέντα που περιέχουν συντεταγμένες τοποθεσιών όπου πιθανότατα οι ναζιστές είχαν κρύψει χρυσάφι και διαμάντια, καθώς πλησίαζε το τέλος του πολέμου. 

«Ψάχνουμε ακριβώς αυτές τις συντεταγμένες» δήλωσε στους «Τimes» του Λονδίνου ο κ. Χάουσταϊν, τονίζοντας ότι « υπάρχουν σημειώσεις που υποδεικνύουν ότι στα σημεία αυτά έχει θαφτεί χρυσάφι που ανήκει στο Ναζιστικό Κόμμα». Και συμπεραίνει: « Αν πράγματι πρόκειται για αντικείμενα κατασκευασμένα από χρυσό, τότε εκεί βρίσκεται και ο θησαυρός του κεχριμπαρένιου δωματίου». Το πρόβλημα είναι ότι στα χαρτιά με τις συντεταγμένες αναφέρεται ότι η περιοχή έχει ναρκοθετηθεί. 

Το κεχριμπαρένιο δωμάτιο ήταν φτιαγμένο από κεχριμπαρένια παραπετάσματα με πλαίσιο από ατόφιο χρυσάφι- δώρο του πρώσου μονάρχη Φρειδερίκου Γουλιέλμου Α΄ προς τον τότε τσάρο Πασών των Ρωσιών Πέτρο τον Μεγάλο, ο οποίος την εποχή εκείνη (1716) ήταν σύμμαχός του. 

Τα παραπετάσματα αυτά τα είχαν ξηλώσει οι Γερμανοί το 1941 από το ανάκτορο της Αικατερίνης (συζύγου του Μεγάλου Πέτρου) και τα μετέφεραν στο Κένινγκσμπεργκ της Ανατολικής Πρωσίας, από όπου εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς το 1945. 

Τζακ ο Αντεροβγάλτης

Τζακ ο Αντεροβγάλτης είναι ένα ψευδώνυμο που δόθηκε σε έναν αγνώστου ταυτότητας δολοφόνο ο οποίος δρούσε στην περιοχή Whitechapel του Λονδίνου το φθινόπωρο του 1888. Το όνομα άρχισε να χρησιμοποιείται απο την μέρα που κάποιος έστειλε ένα γράμμα στο Κεντρικό Γραφείο Ειδήσεων του Λονδίνου, ισχυριζόμενος πως είναι ο δολοφόνος με αυτό το όνομα.
Τα θύματα ήταν γυναίκες οι οποίες έβγαζαν χρήματα ως πόρνες. Οι φόνοι συνέβαιναν σε δημόσιους χώρους (εκτός από τον φόνο της Mary Jane Kelly) την νύχτα ή τα ξημερώματα. Ο λαιμός των θυμάτων ήταν κομμένος και το σώμα ήταν ακρωτηριασμένο. Διάφορες θεωρίες υποστηρίζουν πως τα θύματα στραγγαλίζονταν πρώτα έτσι ώστε να μην φωνάζουν, κάτι το οποίο εξηγεί και την έλλειψη αίματος στις σκηνές των εγκλημάτων. Η αφαίρεση των εσωτερικών οργάνων απο τρία θύματα έκανε μερικούς αστυνομικούς της εποχής να πιστεύουν πως ο δολοφόνος κατείχε ανατομική ή χειρουργική γνώση.
Εφημερίδες, των οποίων η κυκλοφορία ήταν αυξημένη εκείνη την εποχή, άρχισαν να απονέμουν εκτεταμένη και ανθεκτική κακή φήμη στον δολοφόνο, στην αγριότητα των επιθέσεων και στην αδυναμία της αστυνομίας στο να τον πιάσει. Ο τελευταίος μάλιστα μερικές φορές ξέφευγε απο την αστυνομία για μερικά λεπτά.
Επειδή η ταυτότητα του δολοφόνου ποτέ δεν επιβεβαιώθηκε οι μύθοι που περικύκλωναν τους φόνους έχουν γίνει μια μίξη γνήσιας ιστορικής έρευνας καθώς και εκμετάλλευσης. Με τα χρόνια πολλοί συγγραφείς, ιστορικοί και αρχάριοι ντετέκτιβ έχουν προτείνει θεωρίες σχετικά με την ταυτότητα (ή ταυτότητες) του δολοφόνου και των θυμάτων του.
Στα μέσα του 19ου αιώνα η Αγγλία δέχτηκε μια μεγάλη συρροή μεταναστών -Ιρλανδών κατά κύριο λόγο- που είχε ως αποτέλεσμα τη αύξηση των πληθυσμών τόσο της φτωχής επαρχίας όσο και των μεγάλων αστικών κέντρων. Σε αυτούς προστέθηκαν από το 1882, Εβραίοι πρόσφυγες που δραπέτευσαν από τα πογκρόμ της Τσαρικής Ρωσίας με αποτέλεσμα τη διόγκωση του ήδη μεγάλου προβλήματος της ανεργίας και της στέγασης.Το πρόβλημα ήταν πιο έντονο στο Λονδίνο και ειδικότερα στην περιοχή του East End και της ενορίας του Whitechapel, όπου δημιουργήθηκε εκεί μια μεγάλη κοινωνική ομάδα πολύ χαμηλού οικονομικού επιπέδου.Τα οικονομικά προβλήματα οδήγησαν πολλές γυναίκες στην πορνεία. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε πώς τον Οκτώβριο του 1888 η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου υπολόγιζε τον αριθμό των εκδιδόμενων γυναικών που κατοικούσαν στο Whitechapel σε 1,200 και τον αριθμό των οίκων ανοχής σε 62. Σταθερα αυξανόμενες κοινωνικές εντάσεις συνόδευαν τα οικονομικά προβλήματα ενώ μεταξύ 1886 και 1889 διαδηλώσεις από άνεργους και όσους αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα σίτισης αποτελούσαν μια καθημερινότητα για το Λονδίνο.
Η πλειονότητα των φόνων γενικά, αλλά και ειδικά αυτών που αποδίδονται στον Τζακ τον Αντεροβγάλτη, έλαβαν χώρα στο δεύτερο μισό του 1888, παρόλο που οι βάναυσες δολοφονίες στο Whitechapel κράτησαν τουλάχιστον μέχρι το 1891. Κάποιοι από τους φόνους περιελάμβαναν αποτρόπαιες πράξεις, όπως ξεκοίλιασμα και ακρωτηριασμούς και έτυχαν ιδιαίτερης προβολής από τα μέσα ενημέρωσης. Οι φήμες ότι οι φόνοι αυτοί σχετίζονταν μεταξύ τους, εντάθηκαν μέσα στους πρώτους φθινοπωρινούς μήνες, όταν τα μέσα ενημέρωσης και η Σκότλαντ Γιαρντ δέχτηκαν μια σειρά ενοχλητικών επιστολών που σκοπό είχαν να αναλάβουν την ευθύνη για κάποιους ή για όλους τους φόνους. Ένα από τα γράμματα μάλιστα συνοδευόταν από ένα ανθρώπινο νεφρό. Παραλήπτης του ήταν ο George Lusk της Επιτροπής του Whitechapel Vigilance. Εξαιτίας του εξωπραγματικά αποτρόπαιου χαρακτήρα των φόνων και του τρόπου με τον οποίο προέβαλαν το θέμα τα μέσα ενημέρωσης, το κοινό άρχισε να πιστεύει πως αυτός που διέπραξε τους φόνους ήταν ένα άτομο και ήταν κατά συρροήν δολοφόνος. Και παρά την αδυναμία των ερευνών να συνδέσουν τους φόνους που επακολούθησαν με εκείνους του 1888, ο μύθος του εδραιώθηκε για τα καλά.
Δεν είναι ξεκάθαρο πόσες ακριβώς γυναίκες σκότωσε ο Τζακ ο Αντεροβγάλτης. Είναι γενικά αποδεκτό ότι δολοφόνησε πέντε, αν και κάποιοι υποστηρίζουν πως ήταν τέσσερις και κάποιοι άλλοι επτά ή περισσότερες. Οι πέντε γυναίκες που επίσημα θεωρούνται θύματα του Αντεροβγάλτη είναι:

• Mary Ann (Polly) Nichols, δολοφονήθηκε Παρασκευή, 31 Αυγούστου, 1888.
• Annie Chapman, δολοφονήθηκε Σάββατο, 8 Σεπτεμβρίου, 1888.
• Elizabeth Stride, δολοφονήθηκε Κυριακή, 30 Σεπτεμβρίου, 1888.
• Catharine Eddowes, δολοφονήθηκε Κυριακή, 30 Σεπτεμβρίου, 1888. .
• Mary Jane (Marie Jeanette) Kelly, δολοφονήθηκε Παρασκευή, 9 Νοεμβρίου, 1888.

Επίσημη φωτογραφία της αστυνομίας που δείχνει την σκηνή φόνου της Mary Jane Kelly

Εκτός από αυτές τις πέντε, υπάρχουν αρκετά καλοί λόγοι να πιστέψουμε ότι το πρώτο θύμα ήταν, στην πραγματικότητα, η Martha Tabram η οποία δολοφονήθηκε την Τρίτη 7 Αυγούστου, 1888, όπως και υπάρχουν αρκετές αμφιβολίες για το κατά πόσον η Stride ήταν, όντως, θύμα του Αντεροβγάλτη.
Τα αστυνομικά αρχεία που έχουν διασωθεί, αφήνουν να φανεί η ερευνητική διαδικασία που ακολουθούταν στη Βικτωριανή εποχή. Μια μεγάλη ομάδα αστυνομικών διεξήγαγε έρευνες από σπίτι σε σπίτι, ετοιμάζε και ανέκρινε λίστες με υπόπτους, ενώ ιατροδικαστικό υλικό εξεταζόταν. Μια προσεκτικότερη ματιά στις έρευνες δείχνει ότι είχε στηθεί μια πρότυπη διαδικασία έρευνας που περιελάμβανε προσδιορισμό των υπόπτων καταρχήν, έπειτα εντοπισμό τους, και τέλος εντατικοποίηση της παρακολούθησής τους ή διαγραφή τους απ'τη λίστα. Αυτή η διαδικασία ακολουθείται και σήμερα.Η έρευνα αρχικά διεξήχθη από το παράρτημα της Δ/νσης εγκληματολογικών ερευνών στην περιοχή του Whitechapel με επικεφαλής τον Ντετέκτιβ επιθεωρητή Έντμουντ Ριντ. Μετά τον φόνο της Νίκολς, οι ντετέκτιβ επιθεωρητές Φρέντερικ Αμπερλάιν, Χένρι Μούρ, και Ουόλτερ Άντριους στάλθηκαν από τα κεντρικά της Σκότλαντ Γιαρντ προς βοήθεια. Μετά και τον φόνο της Eddowes, που συνέβη μέσα στην πόλη του Λονδίνου, ενεπλάκη και η Αστυνομία της πόλης κάτω από την επίβλεψη του Ντετέκτιβ επιθεωρητή Τζέιμς Μακ Γουίλιαμς.
Ωστόσο η υπόθεση περιπλέχτηκε ακόμα περισσότερο καθώς κατά τη διάρκεια της απουσίας του νεοδιοριζόμενου αρχηγού της Δ/νσης Εγκληματολογικών Ερευνών, Σερ Ρόμπερτ Άντερσον, μεταξύ 7 Σεπτεμβρίου και 15 Οκτωβρίου 1888, οι Chapman, Stride and Eddowes σκοτώθηκαν. Αυτό ώθησε τον Επικεφαλής Επιθεωρητή της μητροπολιτικής αστυνομίας, Σερ Charles Warren, να ορίσει τον αστυνομικό διευθυντή Donald Swanson υπεύθυνο για τον συντονισμό των ερευνών για την Scotland Yard. Οι σημειώσεις του Swanson έχουν διασωθεί.
Η δυσαρέσκεια προς τις προσπάθειες της αστυνομίας, οδήγησε μια ομάδα εθελοντών που κατοικούσαν στο East End να σχηματίσουν ένα γκρουπ τη λεγόμενη Whitechapel Vigilance Committee. Η επιτροπή αυτή επίσης περιπολούσε στους δρόμους του Λονδίνου ψάχνοντας για υπόπτους, και ζητούσε από την κυβέρνηση να αυξήσει την αμοιβή για όσους θα έδιναν πληροφορίες σχετικά με την υπόθεση. Επίσης προσέλαβαν ιδιωτικούς ντετέκτιβ να ανακρίνουν αυτόπτες μάρτυρες ανεξάρτητα από την Αστυνομία. Η επιτροπή δρούσε υπό τις οδηγίες του George Lusk το 1888. Ο Άλμπερτ Μπάρχετ, στα 1889, λέγεται πως ήταν επικεφαλής ενός ανάλογου γκρουπ.
Μετά την αθώωση του , Daniel M'Naghten το 1843, και την καθιέρωση των κανόνων του M'Naghten, οι γιατροί ολοένα και περισσότερα άρχισαν να αναμειγνύονται στον καθορισμό του αν ο κατηγορούμενος (για υποθέσεις δολοφονίας) έπασχε από ψυχασθένειες. Αυτό σε συνδυασμό με την ολοένα και μεγαλύτερη σημασία που αποκτούσε η ιατρική επιστήμη την ίδια περίοδο, οδήγησε σε μια αύξηση της συχνότητας με την οποία ενεπλέκοντο οι παθολόγοι στη διαδικασία των ερευνών. Η δουλειά τους περιελάμβανε την μεταχείριση των εγκληματιών που θεωρούνταν περισσότερο τρελοί παρά κακοί. Δεν είναι λοιπόν παράλογο που το 1880 ήδη εθεωρείτο απαραίτητη η άποψη τους σχετικά με τα χαρακτηριστικά του κατηγορούμενου. Η πρώτη τέτοιου είδους "άποψη", αντίγραφο της οποίας διασώζεται μέχρι σήμερα είναι αυτή που έδωσε ο χειρουργός της αστυνομίας Δρ. Thomas Bond, τον Νοέμβριο του 1888, σε ένα γράμμα του προς τον Δρ.Robert Anderson, επικεφαλής της αστυνομίας του Λονδίνου, και αφορά στον χαρακτήρα του "δολοφόνου του Whitechapel". Μετά τον φόνο της Catherine Eddowes, ο Anderson ζήτησε από τον Bond να δώσει την άποψή του, καθώς είχαν ακουστεί πολλά σχετικά με τις γνώσεις και ικανότητες του δολοφόνου πάνω στην χειρουργική. Σύμφωνα με τον ερευνητή ψυχολόγο David Canter οι προτάσεις του Δρ. Bond's πιθανότατα να είχαν χαρακτηριστεί από τη σημερινή αστυνομία έξυπνες και εύστοχες. Ο Bond βάσισε την εκτίμησή του πάνω σε προσωπική εξέταση τού περισσότερο ακρωτηριασμένου θύματος και στις σημειώσεις των προηγούμενων φόνων.

    "Και οι πέντε φόνοι αναμφίβολα διαπράχθηκαν από το ίδιο χέρι. Στους τέσσερις πρώτους οι λαιμοί φαίνεται να έχουν κοπεί από τα αριστερά προς τα δεξιά. Στην τελευταία περίπτωση, εξαιτίας του εκτεταμένου ακρωτηριασμού είναι αδύνατο να προδιορίσουμε την κατεύθυνση, αλλά το προερχόμενο από την αρτηρία αίμα βρέθηκε στον τοίχο σε πιτσιλιές κοντά εκεί που πρέπει να βρίσκοταν και το κεφάλι της. Όλα τα δεδομένα με οδηγούν στο να πω πως οι γυναίκες πρέπει να ήταν ξαπλωμένες και σε κάθε περίπτωση πρωτα κοβόταν ο λαιμός τους".   

Ο Δρ. Bond ήταν απόλυτα σίγουρος ότι ο δολοφόνος δεν είχε την παραμικρή ιδέα από ανατομία, επιστήμη ή έστω τις τυπικές γνώσεις ενός χασάπη. Σύμφωνα με την άποψη του, "ο δολοφόνος πρέπει να ήταν τύπος μοναχικός, που περιοδικά κυριευόταν από ανθρωποκτονική ή ερωτική μανία". Ο χαρακτήρας των ακρωτηριασμών υποδήλωνε πιθανότατα 'τάσεις σατυρίασης'. Ο Δρ. Bond επίσης δήλωσε πως "η ανθρωποκτονική τάση μπορεί να προέκυψε μέσα από εκδικητικές ή μελαγχολικές σκέψεις, ή ακόμα ακόμα να οφείλεται σε θρησκευτική μανία".
Ενόσω διεπράττοντο οι φόνοι, η αστυνομία και οι εφημερίδες δέχτηκαν χιλιάδες γράμματα που αφορούσαν στην υπόθεση. Κάποια απο αυτά ήταν από άτομα των οποίων η πρόθεση ήταν απλά να βοηθήσουν, όμως στην μεγάλη τους πλειοψηφία θεωρήθηκαν άχρηστα και αγνοήθηκαν.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον φαίνεται να έχουν τα εκατοντάδες γράμματα που υποτίθεται πως είχαν γραφτεί από τον ίδιο τον δολοφόνο. Και πάλι τα περισσότερα απο αυτά ήταν ψεύτικα και σχεδόν κανένα δε θεωρείται αυθεντικό. Από αυτά πάντως που υποτίθεται πώς όντως έχει γράψει ο ίδιος ο δολοφόνος τρία είναι αυτά που ξεχωρίζουν.
Γράφτηκε στις 25 Σεπτεμβρίου του 1888, ταχυδρομήθηκε και παρελήφθη στις 27 από το Κεντρικό Πρακτορείο ειδήσεων ενώ προωθήθηκε στην Scotland Yard στις 29. Αρχικά θεωρήθηκε επίσης ψεύτικο, αλλά η άποψη αυτή αναθεωρήθηκε όταν η Eddowes βρέθηκε τρεις μέρες αργότερα από την ημερομηνία που είχε γραφτεί το γράμμα με μερικώς κομμένο το αυτί της. Στο γράμμα περιλαμβανόταν η φράση «θα κουτσουρέψω το αυτί της κυρίας». Η Αστυνομία δημοσίευσε το γράμμα την πρώτη του Οκτώβρη σε περίπτωση που κάποιος αναγνώριζε τον γραφικό χαρακτήρα, αλλά η προσπάθεια δεν απέδωσε. Το προσωνύμιο "Τζακ ο Αντεροβγάλτης" πρωτοχρησιμοποιήθηκε σε αυτό το γράμμα και αμέσως τράβηξε τη προσοχή. Τα περισσότερα από τα επόμενα γράμματα αντέγραφαν το ύφος αυτού. Μετά τους φόνους οι αστυνομικοί δήλωσαν πως το γράμμα είναι ψεύτικο και το απέδωσαν σε έναν τοπικό δημοσιογράφο.

Το γράμμα από την Κόλαση

 Το καρντ-ποστάλ με τίλο «Ο σκανδαλιάρης Τζακ» ταχυδρομημένο την πρώτη Οκτώβρη του 1888 προς το κεντρικό πρακτορείο ειδήσεων, είχε γραφικό χαρακτήρα παρόμοιο με το προηγούμενο γράμμα. Αναφέρει πως τα δύο θύματα — η Stride και η Eddowes — είχαν δολοφονηθεί πολύ κοντά το ένα με το άλλο: "διπλό το χτύπημα αυτή τη φορά ". Λέχθηκε πως το γράμμα είχε ταχυδρομηθεί πριν κοινοποιηθούν οι φόνοι από την αστυνομία, οπότε ήταν απίθανο κάποιος παρανοϊκός να γνώριζε ήδη τόσα. Παρόλο που είχε ταχυδρομηθεί περισσότερες από 24 ώρες αφού είχαν γίνει οι δολοφονίες, οι λεπτομέρειες σχετικά με αυτές είχαν γνωστοποιηθεί σε δημοσιογράφους και κατοίκους πολύ πιο μετά. Πάλι οι αστυνομικοί αργότερα είπαν πώς ο ίδιος δημοσιογράφος που είχε γράψει και το γράμμα προς το αγαπημένο αφεντικό, είχε γράψει και αυτό.
Είναι επίσης γνωστό ως «το γράμμα του Lusk» και ταχυδρομήθηκε στις 15 Οκτώβρη. Αποδέκτης του ήταν ο George Lusk ο οποίος το παρέλαβε στις 16 του ίδιου μήνα. Ο Lusk άνοιξε ένα μικρό κουτί, όπου μέσα βρήκε ένα ανθρώπινο νεφρό, που είχε διατηρηθεί σε αιθανόλη, όπως είπε αργότερα ένας γιατρός. Ένα από τα νεφρά της Eddowes πράγματι είχε αφαιρεθεί από τον δολοφόνο. Αυτός που έγραψε το γράμμα ισχυρίζεται πως είχε τηγανίσει και φάει το άλλο νεφρό. Σχετικά με το αν το νεφρό ανήκε όντως στην Eddowes ή ήταν απλά μια κακόγουστη μακάβρια φάρσα υπάρχουν ακόμα διαφωνίες

Γεντί Κουλέ

Σημερινή άποψη του Γεντί Κουλέ

Το Φρούριο του Επταπυργίου, γνωστό και με την οθωμανική ονομασία Γεντί Κουλέ (Yedi Kule), βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο των τειχών της Θεσσαλονίκης, εντός της Ακρόπολης. Αποτελείται από δύο ενότητες: το βυζαντινό φρούριο, το οποίο συνθέτουν δέκα πύργοι με τα μεταξύ τους μεσοπύργια διαστήματα και τον περίδρομο, καθώς και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών, που έχουν κτιστεί εντός κι εκτός του φρουρίου. Οι πύργοι της βόρεια πλευράς αποτελούν τμήματα του παλαιοχριστιανικού τείχους της Ακρόπολης, ενώ αυτοί της νότιας προστέθηκαν πιθανότατα κατά τους μεσοβυζαντινούς χρόνους, σχηματίζοντας τον κλειστό πυρήνα του φρουρίου.

Χάρτης Θεσσαλονίκης

Κατά τη δεκαετία του 1890, το φρούριο μετατράπηκε σε φυλακή. Η ακριβής ημερομηνία δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα, αλλά η φυλακή αναφέρεται σε ένα χάρτη του 1899 της πόλης, παρέχοντας έτσι ένα terminus ante quem για την αλλαγή. Γι' αυτή τη μετατροπή συνεπάγεται η απομάκρυνση όλων των προηγούμενων κτιρίων στο εσωτερικό του κάστρου, από τα οποία κανένα ίχνος δεν επιζεί σήμερα. Οι αλλαγές στις οχυρώσεις δεν ήταν σημαντικές, αν και ο πρωταρχικός τους ρόλος αντιστράφηκε: από την προστασία των κατοίκων από την εξωτερική απειλή, τώρα υπηρετούσε για την απομόνωση κρατουμένων από τον έξω κόσμο.
Η φυλακή διετέλεσε για καιρό τις κύριες εγκαταστάσεις σωφρονισμού της πόλης, όπου κρατούνταν φυλακισμένοι ανεξαρτήτως φύλου ή εγκλήματος. Νέα κτίρια χτίστηκαν κατά μήκος των δύο πλευρών των τειχών, ώστε να βελτιωθεί η λειτουργικότητα του νέου σοφρωνιστικού κέντρου. Η εσωτερική αυλή ήταν χωρισμένη από φράχτες σε πέντε ξεχωριστές μονάδες και στο κέντρο τους στεγάστηκε το κεντρικό παρατηρητήριο. Η φυλακή διέθετε εκκλησάκι και άλλα παραρτήματα, ενώ το παράρτημα που βρισκόταν βόρειο-ανατολικό πύργο καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τα εξωτερικά κτίρια, στη νότια πλευρά του κάστρου, στεγαζόταν η διοίκηση, η φυλακή των γυναικών, και προς τα δυτικά, τα κελιά απομόνωσης.

Το Γεντί Κουλέ σε καρτ ποστάλ εποχής

Το κέντρο αυτό είχε αποκτήσει κακή φήμη κατά τη διάρκεια του καθεστώτος Μεταξά, της Κατοχής, και στη μεταπολεμική περίοδο από τον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο μέχρι και τη Χούντα (καθεστώς των Συνταγματαρχών).

ΡΟΜΑ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ

 Οι Ρομά (στον ενικό αριθμό Ρομ), γνωστοί και ως Τσιγγάνοι, Ατσίγγανοι, Αθίγγανοι, Κατσίβελοι, Σίντηδες ή με τον υποτιμητικό χαρακτηρισμό Γύφτοι είναι ένας κατά βάση νομαδικός λαός με ινδική καταγωγή

Διαφήμιση πώλησης Ρομά σκλάβων στην Ρουμανία

Οι Ρομά είναι στις περισσότερες χώρες γνωστοί με λέξεις συγγενικές με τις λέξεις "γύφτος" ή "γιούφτος". Οι λέξεις αυτές προέρχονται από τη λέξη "Αιγύπτιος" και η χρήση τους οφείλεται στην πεποίθηση παλαιότερων εποχών ότι οι Ρομά προέρχονται από την Αίγυπτο. Η λέξη "Ρομ", που χρησιμοποιείται σε πολλές περιοχές από τους ίδιους, σημαίνει στη γλώσσα τους "άντρας" ή "σύζυγος". Μεταξύ τους χρησιμοποιούν περισσότερο τα "Μελελέ" (Λαός μαύρος), "Μανούς" (άνθρωπος) και "Σίντε". Επίσης, η λέξη "αθίγγανος" ή "ατσίγγανος" σημαίνει τον "ανέγγιχτο" (από την ονομασία της κατώτερης ινδουιστικής κάστας, από την οποία πιθανολογείται ότι προήλθαν) και ετυμολογείται από το στερητικό α- και το ρήμα θιγγάνω, δηλαδή "αγγίζω". Δεν πρέπει να συγχέονται με την θρησκευτική ομάδα Αθίγγανοι που έδρασε τον 8ο αιώνα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και διέθετε μεγάλη επιρροή.

Όσον αφορά στον ευρωπαϊκό χώρο η γαλλική λέξη gitan και η ισπανική gitano προέρχονται από την ίδια ετυμολογία που προέρχεται και το gypsy (γύφτος). Η γερμανική λέξη Zigeuner και η σλαβική tsigan ή cigan φαίνεται να έχουν διαφορετική πηγή, καθώς συνδέονται με ελληνική λέξη αθίγγανος, που χρησιμοποιήθηκε αφενός για να περιγράψει την ανωτέρω θρησκευτική ομάδα, αλλά και τους "ειδωλολάτρες" Ρομά, όταν πρωτοεμφανίστηκαν στις επικράτειες της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο όρος δηλαδή προϋπήρχε της εμφάνισής τους. Οι ίδιοι αποκαλούν τους εαυτούς τους Ρομ με τον πληθυντικό Ρομά στις περισσότερες διαλέκτους. Η λέξη Ρομ είναι συνώνυμη του Ντομ, της λέξης που χρησιμοποιούν οι Ινδοί για το «άνθρωπος». Ακόμα και ομάδες όπως οι Σίντι που δεν αυτοαποκαλούνται Ρομ, διατηρούν τη λέξη με τη σημασία του "συζύγου.

Οι γενικότερα αποδεκτές θεωρήσεις υποθέτουν ότι οι Ρομά προέρχονται από τη Β. Ινδία. Μετακινήθηκαν στη Μέση Ανατολή και στην Ευρώπη πριν από το 500 έως το 1000, πιθανώς εξαιτίας της επέκτασης του Ισλάμ και της απειλής πολέμου στην περιοχή. Δεν υπάρχει έως τώρα συγκεκριμένη σχέση ανάμεσα στους Ρομά της Ευρώπης και κάποια ιδιαίτερη ομάδα νομάδων στην Ινδία. Οι διασυνδέσεις είναι αποτέλεσμα γλωσσολογικής μελέτης, βάσει της οποίας υπάρχει σημαντική ομοιότητα ανάμεσα στα Ρομανί, τα Χίντι και τα Πουντζάμπι. Η γλώσσα που μιλούν οι Ρομά έχει ομοιότητες όσον αφορά στη γραμματική και το λεξιλόγιο με τη γλώσσα που ομιλούνταν περίπου το 1000 στην ινδική υποήπειρο. Τα γλωσσολογικά ευρήματα έχουν επιβεβαιωθεί, επίσης, από γενετικές μελετές σε πληθυσμούς Ρομά που κατοικούν στην Ευρώπη.

Οι λόγοι που οδήγησαν τους Ρομά σε μαζικές και σε τόσο μεγάλων αποστάσεων μετακινήσεις είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ιστορίας. Υπάρχουν θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες οι Ρομά προήλθαν από κατώτερες κάστες του Ινδού ποταμού, τα μέλη των οποίων στρατολογήθηκαν ως μισθοφόροι σε πολέμους εναντίον των Αράβων. Μία άλλη θεωρία είναι ότι οι Ρομά προέρχονται από αιχμαλώτους των Αράβων, κατά την εισβολή των Μουσουλμάνων στη βόρεια Ινδία και το σημερινό Πακιστάν, ή απομακρύνθηκαν από τις εστίες τους ως πρόσφυγες εξαιτίας της εισβολής.

Αν και έχει επιβεβαιωθεί ότι οι Ρομά προέρχονται από την Ινδία, δεν είναι γνωστή η φυλετική ομάδα από την οποία προέρχονται. Σύμφωνα με μια έρευνα οι Ρομά προέρχονται από τους Τζατ, μια φυλετική ομάδα της νότιας Ασίας. Η ανακάλυψη της λεγόμενης μετάλλαξης Τζατ που προκαλεί ένα τύπο γλαυκώματος έδειξε ότι οι Ρομά προέρχονται από τους Τζατ που ζουν στη βόρεια Ινδία και στο Πακιστάν. Αυτή τη σχέση είχε παλιότερα υποδείξει ο Μικαέλ Ζαν ντε Γκοετζέ το 1883.Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας αντικρούουν παλιότερες έρευνες που έδειξαν ότι οι απλότυποι των Ρομά και των Τζατ δεν σχετίζονται.Οι Ρομά, σύμφωνα με μία άλλη θεώρηση, φέρονται να μετανάστευσαν από την Πενταποταμία της Ινδίας -σημερινό Παντζάμπ- γύρω στο 1200 μ.Χ. το νωρίτερο.

Μετακινήσεις Ρομά στην Ευρώπη.

Η προέλευση των Ρομά είχε επί πολλά χρόνια απασχολήσει πολλούς ακαδημαϊκούς και είχαν εμφανιστεί πολλές θεωρήσεις για την προέλευσή τους.
Σύμφωνα με κάποιες θεωρίες οι Ρομά προέρχονται από την Αίγυπτο, ή τουλάχιστον κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους πέρασαν από αυτή. Η θεωρία προέλευσης των Ρομά από την αρχαία-βιβλική Αίγυπτο κυκλοφορεί ανάμεσα στους Ρομά των Βαλκανίων. Υπάρχει και η υπόθεση ότι υπήρξε και Τσιγγάνος Φαραώ. Η θεωρία αυτή ξεκίνησε το 13ο και 14ο αιώνα με αναφορές σε Βυζαντινές πηγές.  Η θεωρία αυτή καταρρίφθηκε το 1763 όταν ο Στέφαν Βαλύι έδωσε στους τσιγγάνους ένα λεξιλόγιο 1.000 λέξεων από την Ουγγρική γλώσσα και αυτοί κατάφεραν να το μεταφράσουν στο μεγαλύτερο τμήμα του, δείχνοντας ότι η γλώσσα τους προέρχεται από την σανσκρτική και όχι από τα αραβικά. Το 1866 έγινε προσπάθεια να αποδειχθεί ότι οι Ρομά έφεραν επιτεύγματα του αρχαίου Αιγυπτιακού πολιτισμού στην Αρχαία Ελλάδα και ότι επηρέασαν την Ελληνική γλώσσα. Η θεωρία αυτή παρουσιάστηκε από τον Βούλγαρο Πέτκο Ρατσέβ το 1866 την εφημερίδα "Γκάϊντα" της Κωνσταντινούπολης και ουσιαστικά ήταν μια προσπάθεια προπαγάνδας για να διαχωριστεί την εποχή εκείνη η Βουλγάρικη εκκλησία από το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο. Την ίδια εποχή, το 1867 στην εφημερίδα "Μακεδονία" στο Πρίλεπ (σήμερα ΠΓΔΜ) δημοσιεύτηκε μια θεωρία ότι οι Ρομά είναι αρχαίος λαός με αναφορά στην Βίβλο και ότι θα έπρεπε να έχουν την δική τους εκκλησία όπως διεκδικούσαν όλα τα έθνη (όπως η Βουλγαρική Εξαρχία) την εποχή εκείνη.
Σύμφωνα με άλλες θεωρήσεις, οι Ρομά είναι ο ομηρικός λαός Σίντιες, μεταλλοτεχνίτες από τη Λήμνο, όμως φαίνεται ότι η ομοιότητα στο όνομα είναι απλώς συμπτωματική, ή ο λαός των "Σιγύνων", τους οποίους περιέγραψε ο Ηρόδοτος. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι οι Σιγύνες ζούσαν πέρα από τον Ίστρο (αρχαία ονομασία του ποταμού Δούναβη) και ντύνονταν όπως οι Μήδοι, ενώ επίσης αναφέρει ότι οι Σίγυνες θεωρούν τους εαυτούς τους απόγονους των Μήδων. Η θεωρία αυτή εξετάστηκε και απορρίφθηκε πειστικά στις αρχές του 20ου αιώνα σε φιλοσοφικές βάσεις από τον Μ. Γκάστερ. Κατ' άλλους οι Ρομά είναι προϊστορική φυλή που ζει στην Ευρώπη από την εποχή του χαλκού, όμως ούτε αυτή έχει αποδοχή σήμερα. Ο Κώστας Φαλτάιτς τους είχε ταυτίσει βάσει προσωπικής έρευνας με τον αρχαίο λαό Κίκονες, κάτι που δεν επιβεβαιώνεται από τη σύγχρονη έρευνα.
Περνώντας από το Αφγανιστάν, την Περσία, την Αρμενία και την Τουρκία, έφτασαν στην Ευρώπη, όπου στη συνέχεια εξαπλώθηκαν στις περισσότερες περιοχές της ηπείρου και αργότερα στην Αμερική. Η άφιξή τους στην Ευρώπη συνέβη το 10ο-11ο αιώνα, όταν καταγράφονται στην Βυζαντινή αυτοκρατορία. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 15ο αιώνα οι Ρομά είχαν ολοκληρώση την μετανάστευσή τους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Κατά την Οθωμανική αυτοκρατορία περισσότεροι Ρομά ήρθαν στα Βαλκάνια ως υπηρέτες, τεχνίτες αλλά και ως βοηθητικό προσωπικό του οθωμανικού στρατού. Αργότερα, κατά τις μαζικές μεταναστεύσεις προς την Αμερική μεγάλος αριθμός Ρομ μετακινήθηκε προς τον Νέο Κόσμο.

Μέχρι το 1860 οι Ρομά χρησιμοποιούνταν ως σκλάβοι. Η δίωξή τους κορυφώθηκε στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πόλεμου όπου οι Ρομά εκτελέστηκαν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, μαζί με ομοφυλόφιλους, Εβραίους, κομμουνιστές και Μάρτυρες του Ιεχωβά. Επίσης χρησιμοποιήθηκαν κατά την εκτέλεση ιατρικών πειραμάτων. Επειδή δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, είναι αδύνατο να εκτιμηθεί με ακρίβεια ο πραγματικός αριθμός τους αλλά εικάζεται πως είναι μεταξύ 500.000 εώς 2.000.000 (εκατομμυρίων). Τα παιδιά των Ρομά μέχρι το 1973 δινόντουσαν χωρίς την θέληση των γονέων για υιοθεσία με μη Ρομά γονείς. Τα Σοσιαλιστικά καθεστώτα μετά το Β Παγκόσμιο πόλεμο δημιούργησαν νόμους που απαγόρευαν την Ρομανί γλώσσα και χιλιάδες γυναίκες υποχρεώθηκαν σε υποχρεωτική στείρωση τις δεκαετίες 1970 και 1980. Μετά την πτώση των Σοσιαλιστικών καθεστώτων οι Ρομά συνεχίζουν να είναι οι πιο μισητοί άνθρωποι και αντιμετωπίζουν προβλήματα ανεργίας. Πολλές φορές έχουν καταγραφεί επιθέσεις νεοναζιστών κατά Ρομά.
Η γλώσσα των Ρομά, η Ρομανί ή "Ρομανές", είναι μία Ινδοευρωπαϊκή γλώσσα που συγγενεύει με τις διάφορες ανάμεικτες γλωσσικές διαλέκτους της Ινδίας. Στις διάφορες περιοχές που κατοικούν Ρομ έχουν διαμορφωθεί πολλές τοπικές διάλεκτοι, επηρεασμένες από τις τοπικές γλώσσες. Οι διαφορετικές μορφές Ρομανί που βρίσκονται σε όλη την Ευρώπη έχουν επίσης πολλές λέξεις Περσικές, σύγχρονες και Βυζαντινές Ελληνικές λέξεις, καθώς και Σλαβικές και Ρουμανικές. Οι λόγιοι θεωρούν τις προσμίξεις αυτές εκφυλισμό της «άλλοτε καθαρής ινδικής γλώσσας» των Ρομά.

Υπάρχουν εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες υπάρχουν 12 εκατομμύρια Ρομά παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, ο πληθυσμός τους υπολογίζεται περίπου στα 8 με 10 εκατομμύρια άτομα, ενώ στην Ελλάδα βρίσκεται ο τρίτος σε αριθμό πληθυσμός Τσιγγάνων στη Δυτική Ευρώπη. Οι περισσότεροι ζουν στην Ευρώπη, σε χώρες όπως:

• Αλβανία -μεταξύ 100 και 150 χιλιάδων
• Ρουμανία - μεταξύ 535.250 και 1,2 και 1,5 εκατομμυρίων
• Ουγγαρία - μεταξύ 600 και 800 χιλιάδων
• Βουλγαρία - περίπου 750 χιλιάδες
• Σερβία - περίπου 700 χιλιάδες
• Ισπανία - μεταξύ 600 και 800 χιλιάδων
• Σλοβακία - μεταξύ 350 και 520 χιλιάδων
• Π.Γ.Δ.Μ. - 260 χιλιάδες
• Τσεχία - μεταξύ 150 και 300 χιλιάδων
• Γαλλία - 310 χιλιάδες
• Τουρκία - 2 έως 5 εκατομμύρια
• Ελλάδα - Η Πολιτεία τούς υπολογίζει σε 120-150 χιλιάδες άτομα.

Οι περιοχές της Ελλάδας στις οποίες είναι μόνιμα εγκαταστημένοι Ρομά με μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού είναι οι: Αγ. Βαρβάρα, Λιόσια, Kάτω Αχαϊα, Δενδροπόταμος, Αλεξάνδρεια Ημαθίας, Αμαλιάδα, Γαστούνη, Εξαμίλι Κορινθίας, Νέα Ιωνία Μαγνησίας και Νυμφόπετρα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος διεθνής χορηγός για τη βελτίωση της κατάστασης των κοινοτήτων των Ρομά. Την τελευταία τριετία χορήγησε περισσότερα από 77 εκατ. ευρώ μέσω του προγράμματος PHARE για σχέδια σχετικά με τη στέγαση και τις συνθήκες διαβίωσης των Ρομά στην Ουγγαρία, στην Τσεχία και στη Σλοβακία, στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία. Αλλά και στα κράτη που είναι ήδη μέλη της Ε.Ε. (Ισπανία, Ελλάδα και Γαλλία) εφαρμόζονται προγράμματα μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (Ε.Κ.Τ.) και της κοινοτικής πρωτοβουλίας EQUAL. Σχέδια για τους Ρομά υποστηρίζονται και μέσω των προγραμμάτων «ΣΩΚΡΑΤΗΣ» και «Νεολαία για την Ευρώπη».

Το πρόγραμμα κοινοτικής δράσης για την καταπολέμηση των διακρίσεων που έχει υπογράψει και η Ελλάδα ολοκληρώθηκε με την έκδοση της Οδηγίας 2000/43/ΕΚ περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής.

Οι Ρομά χαρακτηρίζονται από μεγάλη προσαρμοστικότητα στο θέμα της θρησκείας. Δεν έχουν κάποια δική τους χαρακτηριστική θρησκεία, αλλά υιοθετούν ενίοτε την επικρατούσα θρησκεία κάθε περιοχής κατοικίας τους, όπως και τα έθιμά της. Σήμερα οι διάφορες φυλές είναι πιστές στο θρήσκευμα της χώρας που κατοικούν. Έχουμε την πρώτη καταγραφή στην Κρήτη, όπου αναφέρονται ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι από το 1832, στη Δυτική Ευρώπη αναφέρονται ως καθολικοί. Η Καθολική Εκκλησία αναφέρει ονόματα ιερέων, μοναχών και κάποιου Καρδιναλίου με τσιγγάνικη καταγωγή και στη Ρουμανία υπάρχουν ιερείς ορθόδοξοι τσιγγάνοι. Στην Τουρκία οι περισσότεροι είναι Μουσουλμάνοι. Μουσουλμάνοι τσιγγάνοι υπάρχουν επίσης και στη Θράκη (γνωστοί ως Τουρκόγυφτοι). Ο οικισμός Ήφαιστος Ροδόπης, η περιοχή Αλάνκουγιου στην Κομοτηνή, η περιοχή του Δροσερού Ξάνθης και ο οικισμός της οδού Άβαντος στην Αλεξανδρούπολη είναι μέρη όπου κατοικούνε μουσουλμάνοι Ρομά (οι οποίοι ανήκουν στην αναγνωρισμένη από το Ελληνικό κράτος μουσουλμανικής μειονότητας Θράκης).

Στην Ελλάδα διακρίνουμε δύο ομάδες Ρομά: τους μετακινούμενους και τους εγκαταστημένους. Οι πρώτοι συνεχίζουν τη νομαδική ζωή και είναι συνήθως πλανόδιοι έμποροι φρούτων, λαχανικών, μικροεπίπλων και άλλων ειδών οικιακής χρήσης, όπως επίσης και παλαιοπώλες και ρακοσυλέκτες ή πλανόδιοι οργανοπαίχτες. Οι δεύτεροι κατοικούν συνήθως σε χωράφια ή προσκείμενα εκτός πολεοδομικών συγκροτημάτων. Τα επαγγέλματα που εξασκούν έχουν σχέση συνήθως με το εμπόριο και πολύ πιο σπάνια με εξαρτημένη μισθωτή εργασία.
Η σημαντικότερη γιορτή των Ρομά είναι η γιορτή της Άνοιξης (Εντερλέζι) και γιορτάζεται από 23 Απρίλη μέχρι 1 Μάη σε όλη την Ευρώπη. Έντονο έθιμο όλων των τσιγγάνων είναι να χορεύουν τον Ελληνικό, γυναικείο Χορό, τσιφτετέλι.

Εξαιτίας του νομαδικού τρόπου ζωής τους και της έλλειψης επιθυμίας ή/και δυσκολίας προσαρμογής στον τρόπο ζωής της πλειοψηφίας των υπόλοιπων κατοίκων κάθε περιοχής οι Ρομά έχουν πέσει συχνά θύματα διακρίσεων. Συχνά αρνητικά στερεότυπα είναι αυτά του "κλέφτη", του "επαγγελματία ζητιάνου", του "τσιγγούνη" κ.ά. Στην Ελλάδα, τουλάχιστον, οι αρνητικοί συνειρμοί εναντίον των Ρομά συντηρούνται εν μέρει κυρίως από την εμφάνιση τους, τον τρόπο ζωής τους και από την εξώθηση του πληθυσμού των Ρομά στην εγκληματικότητα.
Οι Έλληνες Ρομά έχουν 114 σωματεία πανελλήνια (Συνομοσπονδία Ελλάδος) με 300 χιλιάδες εγγεγραμμένα μέλη, ενώ το 2006 συγκρότησαν και πολιτικό κόμμα με τον τίτλο "Ασπίδα-Ρομ" (Ανεξάρτητη Συσπείρωση Πολιτών Ιδιαίτερου Αυτοπροσδιορισμού ΡΟΜ).
Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) κατήγγειλε τον Σεπτέμβριο του 2006 ότι στην Ελλάδα "την τελευταία δεκαετία παρατηρείται η μεγαλύτερη παράνομη έξωση Ρομά", ενώ παράλληλα είναι σε έξαρση η εξύβριση των υπερασπιστών των δικαιωμάτων τους, με την συμβολή και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Μάλιστα αναφέρεται ότι «ήδη την 1η Σεπτεμβρίου 2006 κατατέθηκε ερώτηση στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης από τον εισηγητή για θέματα μειονοτήτων, σοσιαλιστή βουλευτή Λετονίας Μπορίς Τσίλεβιτς»